Giúp con tăng chiều cao - ĐH Y khoa Phạm Ngọc Thạch

(VOH) - Nghiên cứu khoa học cho thấy, chiều cao của con người chỉ có 60% phụ thuộc vào gen và 40% còn lại tập thể dục, chế độ ăn uống và dinh dưỡng.

Thống kê mới nhất về chiều cao của người dân các quốc gia trên thế giới, chiều cao trung bình của đàn ông Hàn Quốc là 173,3 cm, Nhật Bản 170,7 cm và Việt Nam 1,64 cm. So với các nước lân cận, chiều cao người Việt Nam có khoảng cách khá xa. Mặc dù Hàn Quốc, Nhật Bản đều không phải là những nước mà người dân có chiều cao lý tưởng tuy nhiên họ đều có phương pháp cải thiện chiều cao cho thế hệ sau.

Cải thiện chiều cao cho trẻ là việc cha mẹ cần lưu ý. Ảnh minh họa: internet

Cơ hội tăng chiều cao của người Việt Nam

Chiều cao của trẻ phụ thuộc vào nhiều yếu tố di truyền và không di truyền. Yếu tố di truyền thường liên quan đến chiều cao của bố mẹ và điều này thật sự vẫn là bí ẩn đối với người Việt Nam. Trong khoảng thời gian rất dài (hàng ngàn năm), người Việt Nam luôn nằm trong tình trạng suy dinh dưỡng ở các thế hệ nối tiếp nhau. Chính vì vậy, bộ gen về chiều cao của chúng ta có thể phát triển tối đa như thế nào thì các nhà khoa học vẫn chưa xác định được.

Với Nhật Bản và Hàn Quốc trước đây, khi còn trong tình trạng suy dinh dưỡng, chiều cao của họ rất thấp nhưng sau khi cải thiện dinh dưỡng, tầm vóc của họ “vọt” lên không thua gì các nước phát triển. Điều đó chứng tỏ rằng, di truyền của Việt Nam có thể tương đương như Hàn Quốc và Nhật Bản - những nước mà hiện nay có chiều cao trung bình tương đương các nước phát triển.

Ngoài yếu tố di tuyền, những yếu tố khác liên quan đến sự phát triển chiều cao như: dinh dưỡng, ngủ đủ giấc, vận động thể lực, không bị thừa cân béo phì, không tiếp xúc với các yếu tố bất lợi trong môi trường, đặc biệt là các chất phụ gia trong ngành nhựa để chế biến các loại nhựa gia dụng trong ngành điện và cuối cùng là điều kiện môi trường (vì bệnh lý là một yếu tố ngăn chặn sự phát triển chiều cao).

Ngủ sớm và đủ giấc cũng giúp trẻ cao hơn. Ảnh minh họa

Tuổi dậy thì - thời điểm “vàng” tăng chiều cao

Chiều cao của trẻ chỉ phát triển trong giai đoạn nhất định (từ lúc trẻ sinh ra cho đến tuổi dậy thì), khi hết dậy thì, trẻ sẽ chấm dứt phát triển chiều cao. Nếu trẻ dậy thì càng sớm thì sự phát triển chiều cao chấm dứt sớm. Khi đến 15 tuổi, chiều cao của trẻ sẽ phát triển chậm lại và từ thời gian này cho đến lúc 25 tuổi, chiều cao chỉ có thể phát triển thêm từ 1 - 2 cm. Vì thế, giai đoạn dậy thì của trẻ là giai đoạn quan trọng cần lưu ý và sớm xác định để thúc chiều cao nhanh nhất.

Ngủ sớm và thức sớm tập thể dục – “thuốc” tăng chiều cao

Ở Hàn Quốc, các chuyên gia khuyên các bà mẹ cần cho trẻ đi ngủ trước 22 giờ để thúc đẩy tăng trưởng chiều cao. Vì sao ngủ sớm giúp trẻ tăng trưởng chiều cao tốt?

Giấc ngủ chiếm từ 14% đến 20% chiều cao trưởng thành của một người. Khi ngủ, cơ thể sẽ tiết ra nội tiết tố tăng trưởng chiều cao (growth hormone) - đây là hormone quan trọng trong việc đưa canxi vào xương, kéo dài xương và giúp tăng trưởng chiều cao cho trẻ. Nếu trẻ ngủ sớm, ngủ đủ giấc, nội tiết tố này sẽ tiết ra đầy đủ trong suốt giấc ngủ và trẻ sẽ dài ra đến mức tối đa. Nếu ngủ trễ, thời gian nội tiết tố tiết ra và tác động lên xương ngắn hơn, do đó, trẻ sẽ bị mất chiều cao.

Theo cơ chế sinh lý, từ khoảng 24 giờ đêm đến 4 giờ sáng là thời điểm mà nội tiết tố tăng trưởng chiều cao tiết ra nhiều nhất. Trong ngày, hormone tăng trưởng có 2 khoảng thời gian tiết ra nhiều nhất (đạt đỉnh): buổi sáng và đầu giấc ngủ. Do đó, nếu trẻ ngủ đủ giấc và buổi sáng thức dậy sớm, tập thể dục ngay lúc nội tiết tố tăng trưởng tiết ra, sẽ tốt hơn cho chiều cao của trẻ. Đối với trẻ ngủ trễ, trẻ sẽ bị mất đi giai đoạn nội tiết tố tiết ra vào đầu giấc ngủ và khi dậy trễ, lại tiếp tục mất đi giai đoạn nội tiết tố tăng trưởng tiết ra, khi đó trẻ sẽ bỏ qua giai đoạn tốt nhất giúp phát triển chiều cao.

Nếu trẻ phát triển chiều cao chưa tốt trong quá trình nuôi dưỡng, thì chế độ dinh dưỡng, vận động như thế nào để hạn chế tình trạng trẻ thấp lùn?

Trẻ dưới 2 tuổi

*Lúc mới sinh, bé nặng 3,8 kg và dài 50 cm. Đến nay, đã 19 tháng, bé chỉ dài 75 cm, bé cần được bổ sung gì trong khẩu phần ăn mỗi ngày?

Trẻ em Việt Nam, khi sinh ra có chiều dài và cân nặng không thua bất kỳ trẻ ở các nước khác như Mỹ hay Hàn Quốc... nhưng khi trẻ được 2 tuổi thì trẻ thường bị thấp hơn, đây là tình trạng chung của trẻ ở nước ta. Nguyên nhân là do chế độ dinh dưỡng không phù hợp.

Với trường hợp trẻ ở trên, gia đình cần xem lại chế độ dinh dưỡng của trẻ. Trong số các thực phẩm giúp tăng trưởng chiều cao giai đoạn dưới 2 tuổi, thực phẩm quan trọng và không thể thiếu chính là sữa. Nếu trẻ bị mất sữa trong khoảng thời gian nào đó ở giai đoạn này thì chắc chắc trẻ sẽ không phát triển đủ chiều cao.

Với bé 19 tháng, chiều cao tối thiểu là 80 cm, tuy nhiên, hiện bé chỉ đạt 75cm, là thiếu khoảng 5 cm trong giai đoạn này, do đó, chúng ta sẽ còn rất ngắn thời gian để phục hồi chiều cao cho bé. Vì sau 2 tuổi, nội tiết tố sẽ thay đổi nên bé sẽ phát triển chậm hơn so với giai đoạn trước 2 tuổi, vậy nên trong khoảng thời gian còn lại (khoảng 4 - 5 tháng) trước khi trẻ được 2 tuổi, chúng ta phải thúc chiều cao cho bé để phục hồi một phần. Nếu để việc thất thoát chiều cao này kéo dài khi bé quá 2 tuổi thì hầu như không thể phục hồi được chiều cao đã mất đi.

Với một trẻ khi sinh ra với cân nặng và chiều cao như trên thì ước lượng khi trưởng thành, trẻ có thể đạt chiều cao từ 170 cm đến 175 cm, nhưng với tăng trưởng chiều cao như hiện tại thì bé này khi trưởng thành sẽ có chiều cao tối đa chỉ vào khoảng 160 cm (Chiều cao lúc 2 tuổi X 2 = Chiều cao lúc trưởng thành). Do đó, bé phải được thúc tối đa về chiều cao từ nay cho đến 24 tháng bằng cách gia tăng lượng sữa tối đa trong ngày vì trong sữa có đầy đủ các chất giúp phát triển chiều cao như canxi, đạm, vitamin D và các vitamin khác,...

Trẻ giai đoạn này (cân nặng khoảng 10kg) cần khoảng 1,2 lít nước/ngày. Chúng ta sẽ thay thế toàn bộ nhu cầu này bằng các loại sữa mà trẻ thích, hạn chế dùng sữa cho năng lượng vì sẽ làm cho trẻ biếng ăn và không uống đủ lượng sữa cần thiết. Lưu ý thêm, trẻ vào tuổi này phải ăn 4 bữa/ngày, chủ yếu là chất bột đường (cơm hoặc cháo) vì các chất khác đã có đầy đủ trong sữa. Một chén cơm/cháo đầy chỉ cần 1 muỗng cà phê thịt/cá, 2 muỗng cà phê dầu và rau.

Ưu tiên phát triển chiều cao cho trẻ trong giai đoạn này, cân nặng của bé để tính sau.

Sữa và các sản phẩm làm từ sữa giúp trẻ phát triển chiều cao. Ảnh minh họa

*Trẻ sinh đủ tháng với trọng lượng 2,7 kg. Hiện, trẻ gần 9 tháng, ăn 2 bữa/ngày và uống từ 700ml đến 800ml sữa, tuy nhiên, trẻ chỉ dài 67,5 cm và nặng 7,5 kg. Cần điều chỉnh dinh dưỡng cho trẻ như thế nào để phát triển thể chất tối đa?

Với trường hợp này, có thể đoán là lúc sinh ra, bé có chiều dài dưới 50cm. Điều này thường do 2 nguyên nhân: dinh dưỡng trong bào thai không tốt hoặc do di truyền. Thông thường, chúng ta dựa vào chiều dài của trẻ lúc mới sinh để ước lượng di truyền chiều cao của bé. Do đó, đây là sự khởi đầu không được thuận lợi cho sự phát triển chiều cao của bé. Bé thiếu từ 3,5cm đến 4cm chiều cao trung bình, ngoài ra, bé còn thiếu cả cân nặng, do vậy việc điều chỉnh lại chế độ dinh dưỡng hàng ngày là vô cùng cần thiết.

Cần tăng lượng sữa cung cấp cho bé lên 900ml - 1.000ml (tăng thêm 200ml so với hiện tại), không cho bé uống các loại nước khác (kể cả nước). Điều chỉnh khẩu phần của bé theo công thức: 150ml cháo đặc, 1 muỗng lớn (tương đương 10ml) thịt/cá, 1 muỗng rau và 1 muỗng dầu.

Trường hợp với khẩu phần như trên, bé vẫn chưa tăng ký thì tăng lượng dầu lên thành 1,5 muỗng, đồng thời tăng thêm 1 bữa ăn nữa thành 3 bữa/ngày đủ năng lượng cho bé mỗi ngày.

Song song đó, cần cho bé đi khám tại các trung tâm dinh dưỡng để các bác sĩ theo dõi các chỉ số tiêu hao năng lượng để có chế độ dinh dưỡng thích hợp hơn.

Kinh nghiệm ở Nhật Bản và Hàn Quốc, toàn bộ học sinh từ mẫu giáo đến trung học đều được uống 1 ly sữa tươi mỗi ngày. Tùy vào độ tuổi mà lượng sữa sẽ khác nhau, dao động từ 400ml đến 500ml. Các trẻ này dù đã đảm bảo đủ lượng sữa ở nhà, nhưng để phát triển chiều cao tốt nhất cho trẻ, các trường học đã chủ động bổ sung thêm sữa. Điều này lại càng khẳng định: sữa có vai trò vô cùng quan trọng và cần thiết trong việc phát triển chiều cao của trẻ.

Trẻ em trong độ tuổi dậy thì

Nên cho trẻ chơi các môn thể thao giúp kéo dài cột sống. Ảnh minh họa

*Còn với độ tuổi 12 và 17 của bé trai, cần dùng chế độ dinh dưỡng và luyện tập thể lực thế nào để tăng trưởng chiều cao tốt nhất ?

Với độ tuổi 17, khi đã chấm dứt tuổi dậy thì không thể can thiệp vào chiều cao được nữa vì các nội tiết tố đã ổn định. Tất cả việc tập luyện và chế độ dinh dưỡng trong giai đoạn này sẽ không ảnh hưởng đến chiều cao vì đã qua hết giai đoạn phát triển chiều cao sinh lý. Từ 17 đến 25 tuổi, chỉ có thể tăng thêm từ 1 cm đến 2 cm, trai thì có thể sẽ tăng được nhiều hơn một chút so với gái với điều kiện phải gia tăng vận động thể dục thể thao các môn giúp kéo dài cột sống như: nhảy cao, nhảy xa,... không tập luyện cử tạ, thể hình, các môn võ thuật nặng. Đồng thời, cần uống thêm từ 500 ml - 600ml sữa/ngày và giảm lượng đạm trong khẩu phần ăn (200gr thực phẩm giàu đạm hoặc không quá 60gr-80gr thịt, cá) vì chất đạm sẽ làm thất thoát lượng canxi qua đường nước tiểu và ức chế hấp thu canxi. 

Với bé 12 tuổi, bé khả năng còn cao trong vài năm nữa. Hiện tại, bé đang ở giai đoạn cao nhanh nhất ở tuổi dậy thì. Do đó, lượng sữa cần thiết trong ngày từ 1,5 - 2 lít và không cần phải uống bất kỳ loại thuốc bổ nào vì tất cả các chất cần thiết đã có trong sữa. Nếu bé bị thừa cân béo phì, tốt nhất là uống sữa không béo, không đường. Giảm khẩu phần ăn, tăng lượng sữa, không ăn quá 200gr thực phẩm giàu đạm và tập các môn thể thao giúp kéo dài cột sống.

Tư vấn: Bác sĩ - Thạc sĩ Đào Thị Yến Phi (Trưởng Bộ môn Dinh dưỡng ĐH Y khoa Phạm Ngọc Thạch)

10 pha mắc lỗi 'kinh điển' của tất cả cha mẹ

Mọi ông bố bà mẹ đều cố gắng để trở thành một hình mẫu hoàn hảo đối với các con, nhưng thực tế, trong quá trình nuôi dạy con, bố mẹ có thể mắc lỗi bất cứ lúc nào. Dưới đây là 10 lỗi “điển hình” nhất.

1. Nói “từ cấm” 

Ví dụ bạn dặn các con rằng chúng ta không nên nói những từ như “điên”, “ngu ngốc” hay “căm ghét”, nhưng trong rất nhiều tình huống, bạn sẽ không thể kiềm chế mà thốt lên những câu kiểu như “Chuyện ngu ngốc này không bao giờ tốt cả, tôi căm ghét nó”.

2. Mặc đồ ngủ ra đường

Bạn thường nhắc các con không được ăn mặc lôi thôi ra đường, nhưng, trong những lúc quá bận rộn, bạn sẽ diện nguyên xi bộ đồ ngủ phóng ra đường để đi chợ, đi gội đầu hay thậm chí là cả đi đón con. 

3. Ăn vặt trước bữa tối

Bố mẹ nào cũng nói với con là không được ăn kẹo, bánh hoặc bất cứ đồ ăn vặt nào trước thời gian bữa tối. Trong khi đó, đôi khi bạn lại rất thích lai rai một món nào đó ngay trước bữa tối của cả nhà.  

4. Vứt lung tung những món đồ con tặng

Ngày nào các bố mẹ cũng nhận được những món quà nho nhỏ của các con, và gần như các vị phụ huynh không thể để giữ được tất cả chúng, vì vậy sẽ để lung tung chỗ nọ chỗ kia. Bố mẹ hẵn sẽ bối rối lắm khi rất nhiều lần các con tìm thấy “kiệt tác” của chúng bị bố mẹ vứt ở những nơi không mong muốn và kèm theo đó là sự giận dữ. 

Nhiều lúc cha mẹ không ngăn khỏi thốt ra những từ "cấm". (Ảnh minh họa).

5. Không ăn sáng

Cha mẹ luôn muốn con ăn đầy đủ tất cả các bữa trong ngày, nhưng cha mẹ lại chính là những người ăn uống lung tung nhất, nhiều cha mẹ còn không có thói quen ăn sáng. Thử nghĩ xem, bạn sẽ trả lời sao nếu con hỏi: “Bố mẹ không ăn sáng sao cứ bắt con ăn sáng”?

6. Thở dài 

Các bé thường thở dài lớn khi tỏ thái độ khó chịu với cái gì đó, và bạn dạy con không nên làm thế vì đó là một thói quen xấu. Tuy nhiên, người thở dài nhiều nhất trong nhà có lẽ lại chính là các bà mẹ!

7. Không phải lúc nào cũng nói “xin lỗi”

Phụ huynh nào cũng dạy các con rằng sau khi ợ hơi hoặc xì hơi, hành động phải phép tiếp theo là nói: "Xin lỗi" Tất nhiên các con luôn lắng nghe và làm theo rất tốt lời được dạy. Vậy mà khi các bạn chẳng may làm như thế, dù đã cố gắng kín đáo ở nơi công cộng, thì các con vẫn la lên: “Mẹ vừa ợ hơi. Mẹ phải xin lỗi đi chứ!”

8. Để lộ những điều “thần tiên”

Vào những dịp đặc biệt, bố mẹ thường đóng giả làm một nhân vật nào đó như Ông Già  Noel, nàng tiên… để giúp các con vui vẻ. Tuy nhiên, bố mẹ cũng rất dễ bị lộ “tung tích” của mình nếu không cẩn thận và không có gì lạ nếu như con hỏi: “Mẹ ơi, mẹ chính là ông già Noel đúng không?” hay “Mẹ ơi, tại sao chữ ông già Noel viết giống hệt chữ mẹ?”.

9. “Buôn chuyện” về người khác

Cha mẹ nào cũng đều cố gắng không “buôn chuyện”, đặc biệt là trước mặt con cái họ, nhưng điều đó đúng là hơi khó. Nếu bạn đề cập đến trang phục mới của hàng xóm (ngay cả khi đó là một lời khen), các con bạn sẽ hỏi rằng: “Như thế có phải là nói xấu sau lưng không mẹ?” 

10. Đứng chống nạnh

Có thể bạn sẽ thấy một đứa trẻ đặt tay lên hông, đứng chống nạnh nhìn rất hỗn xược. Đó là điều nhiều người dạy con không nên làm vậy, dù ở hoàn cảnh nào đi chăng nữa. Ấy thế mà, không ít bà mẹ phải giật mình sửa sai khi các con phát hiện ra mẹ chúng cũng mắc lỗi như mình vậy.

-phununew-

Để trở thành cha mẹ kiểu mẫu

Nếu muốn con có thói quen, cách cư xử, kỷ luật tốt, bạn trước hết phải là một tấm gương sáng. Trẻ em luôn bắt chước những hành động của cha mẹ.

Theo indiaparenting, bằng cách làm gương cho con, bạn có thể nuôi con khỏe, dạy con ngoan.

1. Hiểu bản thân và tự tin

Điều quan trọng giúp cha mẹ trở thành một hình mẫu tốt cho con là bạn phải hiểu về bản thân, biết rõ mặt tốt và xấu của mình, từ đó phát huy mặt tốt và hạn chế điểm xấu. Bạn có thể đã trải qua nhiều thăng trầm trong cuộc sống, vì vậy, khi có kinh nghiệm, bạn cũng sẽ tự tin hơn. Những bài học bạn đã học được, tính cách bạn đang sở hữu, sức mạnh bạn đã đạt được - hãy tổng hợp những mặt tốt nhất để tạo thành một tấm gương tốt cho con.

Ảnh: imunsinkable.com.

2. Giao tiếp với con

Giao tiếp là chìa khóa. Hãy chắc chắn rằng mỗi ngày bạn dành đủ thời gian để trò chuyện về những gì xảy ra trong ngày của con, cảm nhận của trẻ về bản thân hoặc về người khác, và về những gì đang xảy ra trong cuộc sống. Hãy hỏi xem con đã tức giận và giải quyết vấn đề của mình như thế nào, cho con một không gian để trò chuyện riêng với bạn. Càng có nhiều thời gian trò chuyện, bạn càng có nhiều cơ hội để dạy cho con về kỹ năng xã hội, tư vấn và chia sẻ cho con kinh nghiệm từ quá khứ, cả những vấp ngã, sai lầm của chính bạn.

3. Hãy lựa chọn tích cực

Các lựa chọn của bạn ảnh hưởng đến cả bạn và con, bởi vì con rất tôn trọng bạn. Bây giờ, bạn phải liệt kê tất cả những thói quen tốt của mình và tiếp tục, cũng như cắt giảm những thói quen xấu nhiều nhất có thể. Chỉ khi chính mình tập yoga, bạn mới có thể khuyên con cùng tập.

Nếu bạn không ăn súp lơ xanh, thì chắc chắn bé cũng sẽ không ăn. Nếu con trẻ luôn nhìn thấy bạn uống rượu hay hút thuốc, nó cũng có thể làm như vậy trong tương lai và bạn không thể ngăn con, vì bạn đã không thể ngăn chính mình. Nếu bạn không thể hiện sự tôn trọng và vị tha với người khác, con cũng sẽ giống thế. Nếu bạn không thể hiện tình yêu và sự đồng cảm, con cũng sẽ có những cư xử thô lỗ và hay bắt nạt người khác.

4. Xin lỗi và thừa nhận lỗi lầm

Không ai là hoàn hảo; vì vậy nếu bạn phạm sai lầm, không nên che giấu nó, hãy để con biết rằng bạn đã làm điều xấu và rất xin lỗi về điều đó. Con sẽ biết rằng ai cũng có thể phạm sai lầm, nhưng hoàn toàn có thể sửa sai nếu người ta nhận ra sai lầm sớm và biết chịu trách nhiệm về những điều đó. Khi bạn nói lời xin lỗi, và thừa nhận sai lầm của mình, trẻ sẽ học được cách biết tự chịu trách nhiệm và sự khiêm tốn - phẩm chất rất quan trọng của một công dân tốt.

5. Luôn ở bên con

Những người cha mẹ tốt có cách nuôi dạy con thông minh. Hãy dạy cho con biết đúng sai. Cùng con tham gia vào các hoạt động trong gia đình. Bạn nên dạy cho con biết có trách nhiệm và học tập chăm chỉ. Khen ngợi và thừa nhận sự nỗ lực của con cũng mang lại hiệu quả không ngờ. Bạn cũng nên thiết lập hình phạt cho những sai lầm của con và buộc trẻ nghiêm túc chấp hành.

Quỳnh Trang

g

Làm gì để bé không bị bắt nạt và tạo cơ hội cho tình bạn

Mike là một cậu bé thông minh mười một tuổi. Mặc dù cậu học rất giỏi, nhưng lại không xuất sắc trong các môn thể dục và cậu né tránh hầu hết các hoạt động thể chất và đang trở nên thừa cân. Ngoài ra, khi nói chuyện với các bạn, cậu còn thường xuyên thao thao nói về đam mê của mình, những bộ phim cũ. Cậu thường tiếp tục kể nội dung các phim trong khi các bạn cậu không còn hứng thú nghe nữa.

Ảnh minh họa

Mike không thực sự có một người bạn đích thực ở trường và thường ngồi một mình vào bữa trưa. Giống như nhiều nam sinh khác ở trung học cơ sở không giỏi môn thể dục và cũng không có sở thích giống các bạn, Mike bị trêu trọc. Trung học cơ sở là thời gian mà học sinh chuyển tiếp từ giai đoạn phụ thuộc vào cha mẹ sang phụ thuộc nhiều vào nhóm bạn chơi. Trong nỗ lực để thuộc về một nhóm nào đó, trẻ cố gắng rất nhiều để được giống nhau và nhiễm nhiều sở thích và giá trị của nhau, chối bỏ những em khác một cách cay nghiệt. Rõ ràng Mike rất khác biệt và thật không may mắn, cậu đã trở thành người giơ đầu chịu báng trước một số các bạn của mình. Nhiều cậu bé chế nhạo cậu một cách không thương tiếc, gọi cậu là mọt sách, gay và “kẻ cuồng phim”, chúng huých vào cậu ở hành lang và từ chối làm việc với cậu trên lớp.

Mặc dù việc bị trêu trọc không còn là lạ với Mike, nhưng sự tình ngày càng tệ hơn khi cậu vào trung học cơ sở. Cậu bắt đầu từ chối không đến trường, tạo ra những cuộc so găng ở nhà dẫn tới bùng nổ tâm lýở cả cha mẹ cậu và chính cậu.

Khi cha mẹ cậu yêu cầu nhà trường giải quyết vấn đề cậu bị trêu trọc, ban quản lí đã phản ứng bằng cách gợi ý cho Mike được tư vấn để giúp cậu có khả năng xử lí các tình huống gây stress này. Tuy nhiên, mặc dù tư vấn có thể giúp cậu xử lí tốt hơn khi bị trêu trọc, nhưng cũng không giúp cậu khỏi bị trêu trọc.

Trên thực tế, Mike đã gặp một cán bộ tư vấn ở trường một vài lần. Họ đã bàn bạc cách cậu có thể đáp lại khi bị trêu, nhưng cậu than phiền rằng không có cách nào có kết quả. Các bạn vẫn tiếp tục trêu cậu. Theo cách nhìn nhận của tôi, cách tiếp cận của nhà trường tỏ ra thiển cận. Mike không có trách nhiệm ngăn chặn bị trêu. Đó là việc của cán bộ giáo viên trong trường, những người từ trước đến nay đã chưa bảo vệ cậu. Trách nhiệm của Mike chỉ là có khả năng báo cáo khi bị bắt nạt và tự rèn luyện sao cho những sự việc đó không còn làm cậu tổn thương được nữa.

Thay đổi tình huống (nguyên nhân) gây ra vấn đề

Cách quan trọng nhất để giải quyết vấn đề của Mike là cố gắng ngăn chặn sự trêu trọc của bạn bè. Tôi đã hỗ trợ cha mẹ cậu trong nỗ lực yêu cầu nhà trường làm hai việc:

● Cảnh cáo và giám sát những học sinh bắt nạt bạn

● Xây dựng chương trình “phụ trách nhóm” để xung quanh Mike luôn có những học sinh sẵn sàng đứng lên bảo vệ cậu và những bạn khác, và cho cậu giao tiếp nhiều hơn vào giờ ăn trưa và những giờ không lên lớp khác.

Nhờ thúc giục từ phía chúng tôi, cán bộ trong trường đã nói chuyện với những học sinh chuyên bắt nạt bạn để các em này biết rằng mình đang bị giám sát do những học sinh khác đã báo cáo về việc bị bắt nạt. Tên của Mike không được nhắc tới. Để Mike và những học sinh khác có cảm giác an toàn khi báo cáo việc bị bắt nạt. Những em chuyên đi bắt nạt được cảnh cáo sẽ bị ở lại trường sau giờ học nếu còn tái diễn. Quan trọng hơn, được sự đồng ý của cha mẹ các em, các em được một cố vấn trường học dành vài giờ để hướng dẫn kiến thức về quản lý xung đột và sự thông cảm. Những bài học này nhấn mạnh tầm quan trọng của lòng khoan dung và khả năng hiểu cảm giác của người khác.

Ảnh minh họa

Với sự trợ giúp từ các cố vấn trường học, chúng tôi chọn ra những “anh chị phụ trách” tiềm năng, những học sinh được yêu cầu hỗ trợ trong giao tiếp cho những học sinh thường bị cô lập trong giờ ăn trưa và những giờ không lên lớp khác. Đơn được gửi về xin sự đồng ý của cha mẹ các em. Rồi sau đó trong giờ ăn trưa, các em sẽ được đào tạo để trở thành “anh chị phụ trách”. Các em được yêu cầu tham gia vào “nhóm ăn trưa” tuần một buổi tại trung tâm đào tạo, nơi các em có thể giao lưu với các bạn “nhút nhát hoặc cần giúp đỡ để có thêm bạn”. Tương tự, các em cũng được yêu cầu đứng lên bảo vệ cho những bạn cô lập trong thời gian ở trường bằng cách ngăn chặn những bạn hay đi bắt nạt, hoặc chủ động tìm kiếm sự trợ giúp từ giáo viên nếu các em trông thấy bất kỳ hành vi bắt nạt nào (xem Baker 2003&2006, trong đó tôi nói kỹ hơn về việc thiết lập các chương trình nhóm bạn).

Những giờ tư vấn cá nhân cũng sẽ tiếp tục để Mike có được cơ hội thường xuyên báo cáo về bất kỳ vấn đề bắt nạt nào và tiếp tục nỗ lực tìm cách xử lý khi bị trêu trọc. Thêm vào đó, cố vấn trường học cũng giúp Mike nhận thức rõ hơn về phong cách nói chuyện của mình để cậu không còn nói nhiều quá về phim ảnh với những người không thích chủ đề này.

Hướng dẫn kĩ năng xử lý các tình huống tác nhân

Trong các giờ tư vấn cá nhân, Mike và cố vấn của mình tìm cách xử lý khi bị trêu trọc. Cậu đã được dạy những bước sau:

1. Hỏi xem đối phương đang nói nghiêm túc hay chỉ đùa.

2. Coi như người trêu em là người có vấn đề, không phải em.

3. Bình tĩnh yêu cầu người đó dừng lại

4. Nếu người đó tiếp tục, hãy bỏ đi chỗ khác

5. Nếu người đó vẫn trêu trọc hay dọa nạt, hãy báo cho người lớn.

Hai bước đầu giúp Mike bảo vệ lòng tự trọng của mình. Cậu khám phá ra rằng khi người khác trêu trọc cậu, điều đó không có nghĩa rằng có gì “tồi tệ” về phía mình. Đôi khi người trêu trọc cậu chỉ muốn vui vẻ (ví dụ, khi những nhận xét của họ không nhắc đến những vấn đề nhạy cảm và họ chỉ muốn Mike cười). Có những lúc, người trêu cậu cố ý làm tổn thương những học sinh bé hơn do hậu quả từ chính vấn đề của họ. Cậu đã biết rằng những trẻ hay đi bắt nạt thường cảm thấy nhỏ bé trong cuộc sống nên cố gắng dùng cách trêu trọc để chứng tỏ sức mạnh của mình với người khác.

Sau đó, Mike luyện tập để giữ được bình tĩnh khi phản ứng lại những lời trêu trọc để khiến những người muốn cậu khổ sở phải thất vọng. Quan trọng nhất là cậu đã được dạy về tầm quan trọng của việc báo cho người lớn như một bước thiết yếu giúp ngăn chặn việc bắt nạt. Ban đầu cũng miễn cưỡng “mách lẻo”, dần dần Mike cũng đã phân biệt được giữa trêu đùa cho vui và những lời châm chọc có chủ ý, và sự cần thiết phải báo cáo cái thứ hai.

Áp dụng chế độ thưởng phạt

Phần thưởng duy nhất ở đây là kết quả tự nhiên của quá trình can thiệp: đó là việc trêu trọc hầu như đã hết, chứ không phải những lời nhận xét trêu đùa mà thỉnh thoảng vẫn có.

Mike và cha mẹ cậu cho biết đã có một sự thay đổi tích cực đáng kể trong thái độ của cậu đối với trường học. Giờ đây cậu háo hức tới trường với các bạn. Cậu tham gia nhóm ăn trưa cùng với những học sinh khác trước đây cũng tách mình khỏi tập thể , và được các anh chị phụ trách bảo vệ. Các anh chị phụ trách cho Mike một môi trường thân thiện, bảo vệ cậu khỏi bị bắt nạt trong và ngoài nhóm, nhưng không thực sự trở thành bạn “đúng nghĩa” sau giờ tan trường. Tuy nhiên, một số trong các em trước đây sống tách biệt và cùng tham gia nhóm ăn trưa nhận thấy các em có nhiều sở thích chung với Mike. Do đó, Mike trở thành bạn thân với một bạn trong số đó kể cả sau khi tan trường.

Bằng cách bảo vệ Mike khỏi bị bắt nạt và tạo cơ hội cho tình bạn, trải nghiệm ở trường của cậu bé tiến bộ đến bất ngờ. Cha mẹ cậu cảm thấy thực sự cậu đã trở thành một cậu bé hạnh phúc hơn nhiều.

Nguồn: tham khảo internet

Đến giờ ngủ rồi...

Robin là một cô bé năm tuổi. Em có chị gái bảy tuổi. Trước khi tới gặp tôi, bố mẹ em chẳng ngủ được là bao, bởi Robin chẳng chịu đi ngủ và luôn đánh thức bố mẹ dậy mỗi sớm. Trước đó, cha mẹ em đã lập được một thời gian biểu đi ngủ khá hợp lý. Cha hoặc mẹ sẽ đọc sách hoặc hát ru em ngủ. Nhưng quá trình này bắt đầu mất tác dụng khi họ không cho em ngậm ti giả hai tháng trước, theo chỉ định của bác sĩ nha khoa.

Ảnh minh họa

Cứ đến 8 giờ mỗi tối, Robin phải đánh răng, mặc quần áo ngủ và lên giường nghe bố mẹ đọc truyện. Khi cha mẹ em bắt đầu quy trình bằng cách nói “Đến giờ đánh răng rồi” là Robin chạy biến đi. Khi bố mẹ túm được thì em đánh lại bố mẹ cho đến khi họ xoay sở để có thể đánh răng được cho em. Việc măc quần áo ngủ cũng là một trận chiến không kém. Cuối cùng, khi đã sẵn sàng đi ngủ, thì em lại bắt đầu nhảy lên nhảy xuống, đấu vật với cha mẹ, và quả quyết rằng mình chẳng buồn ngủ gì cả.

Lại thêm một giờ nữa trôi qua, khi cha mẹ vừa tắt đèn, hôn chúc ngủ ngon, và nói họ sẽ quay lại với em trong vài phút nữa, và đi ra, thì em liền đi theo vào phòng bố mẹ. Bố mẹ đưa em trở lại phòng, hôn tạm biệt, bước ra, hứa rằng họ sẽ quay trở lại với em. Em bắt đầu khóc và la hét, dọa sẽ đánh thức cô chị dậy. Cả quá trình ru ngủ kéo dài hơn hai tiếng đồng hồ và khiến cha mẹ vừa cáu vừa mệt khi cuối cùng cũng được đi ngủ. Nhưng chưa đủ, Robin còn dậy rất sớm vào buổi sáng và bắt bố mẹ phải chơi cùng em. Nếu họ lờ em đi, em sẽ đá hay nhảy lên người họ cho đến khi bố mẹ chú ý đến em.
Những lời hứa khen thưởng hay dọa đều không thích hợp với mối lo âu mà khiến Robin bám chặt cha mẹ.

Để giúp họ giải quyết vấn đề này, chúng ta cần hiểu rõ hơn nguyên nhân dẫn đến hiện tượng này của em vào ban đêm.

Ảnh minh họa

Biết rằng sự việc trở nên tồi tệ hơn sau khi cha mẹ không cho em mút ti giả nữa, chúng ta đưa ra giả thuyết rằng em đã không còn được sử dụng cách nguyên thủy để tự dỗ mình vào ban đêm nữa và cần học cách tự ngủ mà không ỷ lại vào cha mẹ. Robin cũng đã chia sẻ với tôi và cha mẹ em rằng em sợ bóng tối, em nghe thấy tiếng con quái vật trong phòng, và chẳng muốn ngủ một mình. Chúng ta đưa ra một kế hoạch hiệu quả.

Thay đổi những tình huống gây ra vấn đề

Để giải quyết nỗi sợ bóng tối và quái vật, chúng tôi nói chuyện với Robin làm thế nào để khiến căn phòng của em đỡ đáng sợ hơn vào buổi đêm. Chúng tôi mắc thêm đèn ngủ sáng hơn, và đặt một chiếc đèn pin ở cạnh giường phòng trường hợp em nhìn thấy hoặc nghe thấy gì đó lạ. Chúng tôi cũng giải thích cho em những âm thanh khác nhau em có thể nghe thấy vào ban đêm; rằng chiếc lò sưởi kêu như thế nào.

Để giúp em bớt cảm thấy cô đơn, chúng tôi đặt vào giường em những con thú bông yêu thích (ngoài thú bông em thường ôm khi đi ngủ). Sau đó chúng tôi ghi một băng tiếng cha mẹ em kể những câu chuyện em thích hay lời hát ru.

Ảnh minh họa

Giúp em không dậy quá sớm vào buổi sáng, chúng tôi viết số 7 ở gần giường em, và chỉ khi nào đồng hồ chỉ số này thì em mới được tới phòng cha mẹ. Chúng tôi trang trí phòng em với những đồ chơi em thích và và thức ăn sáng nhẹ để em có thể tự xoay xở nếu thức dậy quá sớm.

Dạy trẻ những kỹ năng giải quyết vấn đề

Kỹ năng chính mà Robin cần học được là cách em tự ru mình ngủ. Cách duy nhất giúp em hiểu được điều này là tạo cho em cơ hội ở một mình. Chúng tôi giải thích rằng em chưa bao giờ thực sự ở đâu chỉ một mình làm bạn với mình. Thực tế, chúng tôi đã cho em thu băng giọng nói của mình: “Con không chỉ một mình vì con luôn có chính con là bạn thân nhất”.

Sau đó chúng tôi đề nghị bố mẹ để em lại một mình với chiếc máy thu âm, nhắc rằng em có thể tự nghe, sau đó hứa sẽ quay lại phòng em sớm. Sau một phút, họ sẽ trở lại phòng để kiểm ra, hôn em và nói họ sẽ quay lại sau hai phút nữa. Hai phút sau, bố mẹ quay lại, vỗ về em và nói sẽ quay lại sau năm phút. Bố mẹ em được hướng dẫn tiếp tục kiểm tra cho đến khi quay lại và thấy em đã ngủ.

Áp dụng biện pháp thưởng – phạt

Đêm nào Robin có thể ở trên giường mình tới 7 giờ sáng, thì sáng hôm sau em sẽ nhận được một miếng dán. Cứ có 3 miếng dán, em sẽ được nhận một đồ chơi mới. Em sẽ không bị phạt nếu đêm nào em đánh thức bố mẹ dậy, chỉ là em không nhận được miếng dán mà thôi.

Robin hơi lo lắng nhưng em hào hứng thử sử dụng chiếc máy thu âm và đèn pin mới của mình. Em còn cẩn thận sắp xếp các bạn thú bông quanh giường mình.

Ảnh minh họa

Đêm đầu tiên, bố mẹ em thử áp dụng khoảng thời gian 10 phút, con gái đã khóc gọi họ. Vậy nên bố mẹ em vẫn áp dụng khoảng thời gian 5 phút cho đêm đầu tiên. Do Robin tin rằng bố mẹ sẽ quay lại, em đã ngủ được sau 30 phút. Điều này thực sự là một bước tiến bộ lớn nếu so sánh với hàng giờ vật lộn mỗi đêm trước đây.

Vào buổi sáng, Robin thức dậy cùng với những đồ chơi và thức ăn nhẹ ưa thích của em. Bố mẹ nghe tiếng em dùng phòng tắm rồi quay trở lại giường, ở đó em sẽ tự chơi theo cách bố mẹ đã hướng dẫn đêm trước. Bố mẹ đề nghị thưởng em thật lớn vì em đã biết tự ngủ và chơi một mình vào buổi sáng.

Rõ ràng là Robin rất tự hào về thành tích của mình, ai đến nhà chơi em cũng kể mình đã làm được gì.

Cẩm nang tóm tắt cho Vấn đề “Giúp con đi ngủ và để bố mẹ được ngủ”

Thay đổi những tình huống gây ra vấn đề

Kích thích giác quan.

- Tạo ra những điều kiện đúng để ngủ

• Sự mệt mỏi vào ban đêm phụ thuộc vào việc ban ngày bạn có hoạt động nhiều hay không. Một bài tập thể dục vào sáng sớm và một ngày nhiều hoạt động sẽ giúp bạn ngủ tốt hơn vào ban đêm.

• Đặc biệt, người ta sẽ ngủ tốt hơn trong một căn phòng có nhiệt độ mát hơn ban ngày.

• Tiếng ồn liên tục (Intermittent noise: tạp nhiễu gián đoạn) có thể gây giật mình. Nếu không thể giảm âm lượng, bạn có thể mua những máy tạo nhiễu để chặn những âm thanh này.

• Đèn ngủ với ánh sáng yếu tốt cho giấc ngủ; nhưng những trẻ sợ bóng tối cần có những nguồn sáng như ánh sáng đèn pin để cảm thấy yên tâm hơn. Với những em dậy sớm, hãy nghĩ cách che cho phòng ngủ tối hơn để ánh sáng mặt trời không đánh thức trẻ dậy.

• Chuẩn bị giường ngủ phù hợp với những nhu cầu cảm giác của con bạn (Ví dụ: một vài trẻ thích có thật nhiều chăn bông, những em khác lại thích đệm cứng)

Ảnh minh họa

- Những vấn đề về cảm giác đối với việc bắt đầu quy trình ngủ.

• Hãy rà xem nếu bất cứ phần nào của quy trình này (như đánh răng hay chải đầu, tắm) có vấn đề. Bạn có thể bắt đầu những bước này sớm hơn để không bị quá gần giờ ngủ, hoặc thay đổi một chút (Ví dụ: đổi loại kem đánh răng…)

Thời điểm của tình huống. Hãy lên một khoảng thời gian dự kiến để bắt đầu quá trình ngủ. Nếu trẻ thực sự không buồn ngủ vào giờ đó, bạn hãy thử đánh thức con dậy sớm vào sáng hôm sau để quay lại chu kỳ khiến trẻ buồn ngủ vào giờ lên giường.

Độ khó của yêu cầu. Để việc đi ngủ bớt khó khăn, chúng ta phải hiểu được những lý do gây ra vấn đề. Nhiều trẻ có thói quen dựa dẫm, bắt bố mẹ ru ngủ, không biết cách tự dỗ mình. Thường những khó khăn này đều liên quan đến nỗi sợ hãi của trẻ, không có thói quen thích hợp, nghĩ rằng mình đang quên thứ gì đó đặc biệt, hay ghen tị rằng anh chị mình được bố mẹ ru ngủ.

- Tạo lập thói quen ngủ thích hợp. Thường trẻ sẽ không kháng cự lại việc đi ngủ nếu thói quen có thể đoán trước được và các em sẽ có những hành động thoải mái. Ví dụ, bạn có thể đưa ra kế hoạch như sau: “đi tắm, đánh răng, mặc quần áo ngủ, chơi một trò chơi với bố mẹ, sau đó lên giường nghe kể truyện”.

- Đối phó với nỗi sợ bóng tối: Nói với trẻ những ánh đèn hay nguồn sáng nào sẽ giúp em thấy an tâm hơn.

- Nỗi sợ ma quỷ. Hãy tìm hiểu những âm thanh trẻ nghe được hay cảnh trẻ nhìn thấy trong đêm mà em nghĩ là ma quỷ. Giải thích nguồn gốc thực của những âm thanh hay cảnh tượng đó . Một vài người còn thấy có tác dụng khi đưa cho trẻ “bình xịt quái vật” (mà thực ra chỉ là một bình xịt nước), để bảo vệ các em khỏi những kẻ xâm nhập. Bạn hãy nghĩ kỹ trước khi áp dụng mẹo này, bởi một vài trẻ sẽ nghĩ rằng bố mẹ mình cũng tin quái vật là có thật.

- Nỗi sợ phải ở một mình. Hãy đưa cho trẻ thú nhồi bông em thích để em thấy luôn có bạn. Thử thu âm hay quay băng video về bạn và trẻ với những câu chuyện hay bài hát trước khi ngủ. Cho trẻ tự bật những băng này để tự ngủ.

- Áp dụng cách chờ đợi theo trình tự (Phương pháp Ferber) giúp trẻ tự ngủ. Ferber (1985 & 2006) chủ trương phương pháp để trẻ thức dậy sau giờ ngủ thường ngày và kiểm tra trẻ sau những khoảng thời gian dài hơn lũy tiến cho đến khi trẻ ngủ.

Ảnh minh họa

- Việc trở lại phòng vào ban đêm. Đôi khi cha mẹ quá mệt không thể liên tục đưa trẻ trở lại phòng vào ban đêm. Trong trường hợp này, hãy nghĩ tới cách đặt một túi ngủ trong phòng của bạn để trẻ có thể ngủ nếu trẻ sang phòng bạn vào ban đêm. Bạn cần nhớ, những gì làm thường xuyên cuối cùng sẽ trở thành thói quen.

- Ghen tị với anh chị em. Nếu trẻ tỏ ra ghen tị khi cha mẹ rời phòng mình vào ban đêm để quan tâm tới anh/em khác, bạn có thể lên kế hoạch để có thời gian bên con vào ngày hôm sau.

Hỗ trợ bằng hình ảnh. Sử dụng một poster với tranh vẽ và lời giúp trẻ hình dung được quy trình đi ngủ của mình.

Dạy trẻ những kỹ năng giải quyết vấn đề.

Tất cả những cách được mô tả trên đây nhằm giúp trẻ có thể đi ngủ theo một phương pháp, đúng giờ và chịu nằm trên giường tới sáng hôm sau. Những cách này sẽ có tác dụng hơn khi bạn có thể thuyết phục con để trẻ muốn áp dụng. Những bước dưới đây sẽ giúp con bạn áp dụng những cách đã nêu để không còn phản kháng khi đi ngủ nữa:

Giúp con hiểu vì sao con không muốn ngủ. Cùng con khám phá những nỗi sợ của trẻ (Như sợ bóng tối, quái vật hay sợ phải ở một mình), sự ghen tị khi anh/em được thức muộn hơn, hay cảm giác không muốn dừng chơi để đi ngủ.

Khiến trẻ hợp tác với bạn để lên kế hoạch giải quyết vấn đề. Mô tả một số cách đề cập trên đây để giảm bớt nỗi sợ hãi, lắng dịu sự ghen tị, hay để dừng những hoạt động ưa thích. Hãy để con tự chọn cách nào trẻ muốn thử.

Áp dụng biện pháp thưởng – phạt

Hãy thưởng cho trẻ những miếng dán để tích lũy nhận đồ chơi mới hay để được quyền ưu tiên đặc biệt. Bạn nên hào phóng tặng thưởng cho bất cứ hành động tốt nào để trẻ có thể tự hào về sự tự lập của bản thân. Không nên phạt với trẻ sợ phải ngủ một mình vì hành động này chỉ càng làm trẻ đang sợ hãi càng sợ hơn.

Thử áp dụng phương pháp sinh học và vật lý

Tập thể dục buổi sáng và hạn chế hoạt động vào buổi tối sẽ giúp ngủ tốt hơn.

Ăn quá no trước khi đi ngủ cũng khiến bạn khó ngủ. Uống quá nhiều cũng khiến bạn phải thức dậy để đi tiểu.

Melatonin có thể khiến trẻ ngủ tốt hơn: nên tham khảo ý kiến của bác sỹ nhi trước khi sử dụng bất cứ thuốc trợ giúp giấc ngủ nào.

Nguồn: Tham khảo internet

Đừng ghen tị...

Giữa các anh chị em ruột có rất nhiều dạng ganh đua. Bọn trẻ tranh cãi xem ai nhanh hơn, khỏe hơn hay nhanh trí hơn vì trẻ đang kiến tạo cái tôi của mình. Các em tranh giành đồ chơi, thức ăn, và mọi thứ trong nhà. Có lẽ điều quý giá nhất các em muốn cạnh tranh chính là có được sự chú ý của cha mẹ.

Tuy nhiên, những cách giải quyết không khéo léo của ba mẹ sẽ tổn hại rất lớn đến suy nghĩ của trẻ cũng như mối quan hệ thân thiết của các con mình.

Vậy phải giải quyết như thế nào?

Ảnh minh họa

1. Thay đổi những tình huống gây ra vấn đề

Dù mục tiêu cuối cùng là giúp con khoan dung trong những giai đoạn mà không nhận được sự chú ý hay quà giống như anh chị em, cha mẹ có thể tránh một vài vấn đề bằng cách lên kế hoạch cẩn thận mình sẽ chú ý tới con cái như thế nào.

Kích thích giác quan. Nói chung, những trẻ thường đòi hỏi được khuyến khích nhiều hơn thì đều có nhu cầu được quan tâm thường xuyên và biểu lộ sự ghen tị khi sự quan tâm được dành cho người khác. Điều quan trọng là các em này cần được tham gia các hoạt động để thấy luôn được khuyến khích động viên khi các em không phải là trung tâm của sự quan tâm chú ý. Một vài ví dụ:

- Một hộp “việc cần làm” gồm một vài hoạt động để lựa chọn

- Tham gia 1 số trò chơi hoặc hoạt động ưa thích như đọc sách, chơi điện tử hoặc xem DVD để giảm bớt thời gian chờ đợi của các em

- Giúp cha mẹ một số việc, như đi lấy hàng tạp phẩm, cùng nấu bữa tối, hoặc dọn bàn ăn.

Thời điểm của tình huống. Đặt “thời gian đặc biệt” thường xuyên để trẻ có được sự quan tâm đặc biệt của người lớn. Đó có thể là thời gian trò chuyện, chơi cùng hay cùng nhau ra ngoài. Bằng cách này, người lớn có thể quy định khi nào nên quan tâm chứ không phải chú ý ngay khi trẻ đòi hỏi.

Độ khó của yêu cầu

- Khi mua quà cho một con, hãy cố gắng mua thứ gì đó cho tất cả các con. Thậm chí ngày sinh nhật cũng là lúc tất cả con cái có thể nhận được một món quà nhỏ để bù đắp khi đứa con có sinh nhật được quan tâm hơn.

- Khi quan tâm tới một trẻ, hãy lên thời gian để cùng làm một việc đặc biệt nào đó với em còn lại. Ví dụ, nếu một trẻ phải ngồi cùng bố mẹ để làm một bài tập đặc biệt, bạn hãy lên kế hoạch làm một việc gì đó hoặc chơi cùng với đứa con còn lại.

- Hãy cố gắng chuyển thời gian dành riêng cho 1 con thành thời gian chung để mọi người đều được quan tâm. Nếu một đứa trẻ cần được giúp đỡ để làm một bài tập đặc biệt, hãy làm sao để các con đều được làm một việc giống nhau và khiến chúng giúp nhau thực hiện.

- Khiến trẻ giúp đỡ lẫn nhau, hơn là ỷ lại vào sự quan tâm của người lớn. Ví dụ, nếu đứa con nhỏ đang tập xe đạp và đứa lớn thấy ghen tị, thì hãy để đứa lớn giúp dạy em tập xe. Hãy khen thưởng đứa lớn thật hào phóng khi biết giúp đỡ em.

Hỗ trợ hình ảnh. Hãy sử dụng một bảng kế hoạch bằng hình ảnh cho mỗi con thấy khi nào mình được quan tâm nhất định, để các con hiểu rằng không em nào được quan tâm nhiều hơn trong thời gian dài. Bảng kế hoạch này có thể ghi lại ai đã có thời gian một mình cùng bố mẹ hoặc khi nào các con được nhận quà hay được đối xử đặt biệt.

Ảnh minh họa

2. Dạy trẻ những kỹ năng giải quyết vấn đề

Giải thích cho trẻ hiểu rằng công bằng không có nghĩa là đối xử ngang bằng.“Công bằng” nghĩa là mọi người đều có được thứ mình muốn. Như đã mô tả trước đây, câu chuyện sau đây có thể giúp trẻ hiểu rõ khái niệm này.

“Hãy tưởng tượng, sau giờ ra chơi, một em học sinh nói với thầy giáo của mình rằng em bị đứt tay. Thầy giáo nói “để thầy rửa tay và băng vết thương cho em”. Sau đó, một em khác vào lớp và nói em bị đau bụng, thầy giáo lại nói “để thầy rửa tay và băng vết thương cho em”. Một học sinh khác vào lớp, không kêu ca gì cả. và thầy giáo lại tiếp tục nói “để thầy rửa tay và băng vết thương cho em”. (Pat Berezny, Giao tiếp cá nhân)

Hãy hỏi con bạn “Câu chuyện này có gì không ổn nhỉ?” Hãy giúp cháu thấy rằng những em học sinh này có những nhu cầu khác nhau. Nếu đối xử với các em giống hệt nhau thì thật là ngốc nghếch. Giúp con hiểu cháu cũng sẽ có được những gì mình cần.

Cuồi cùng, rồi ai cũng sẽ có được những gì mình cần. Đây chính là kỹ năng chờ đợi. Một bảng kế hoạch bằng hình ảnh có thể có ích để giúp trẻ thấy một điều không phải lúc nào cũng rõ ràng với các em: mặc dù phải chời đợi, nhưng cuối cùng các em sẽ có được sự chú ý mình mong muốn.

Chúng ta giúp trẻ hiểu rằng em và anh chị em cần những thứ khác nhau ở những thời điểm khác nhau. Dù không phải lúc nào cũng nhận được những thứ giống nhau, nhưng các em sẽ có được thứ mình cần.

Một ví dụ, có thể giải thích với trẻ như sau: “Thỉnh thoảng anh sẽ được mua quần áo mới để đi học vì anh lớn rồi, không mặc vừa quần áo nữa. Còn con thì chưa cần. Thỉnh thoảng anh sẽ tham gia trận bóng, bố mẹ sẽ đi xem anh thi đấu, và đôi khi con sẽ được đi dạo cùng bố mẹ mà anh thì không được đi.” Thực chất, giúp trẻ hiểu rằng, cha mẹ sẽ làm mọi cách để chắc rằng bé có được thứ mình muốn.

3. Áp dụng biện pháp thưởng – phạt

Trẻ em nên được khen ngợi vì không vòi vĩnh khi người khác được quan tâm. Thêm vào đó, nên đặt ra một khoảng thời gian đặc biệt mỗi ngày cho trẻ để được ở một mình với cha mẹ hay người lớn khác.

Khi trẻ cố phá đám khi người lớn đang bận với người khác, cha mẹ nên vờ không quan tâm. Đôi khi trẻ sẽ đẩy hay bổ nhào vào người khác để không bị lờ đi. Những lúc như thế nên giải thích với trẻ rằng thời gian trẻ muốn được quan tâm ngay lúc này sẽ bị trừ vào khoảng thời gian đặc biệt các em sẽ có sau đó.

Nguồn: tham khảo internet

Bố không thể chơi với con ngay bây giờ...

Lúc bé, tôi thường thích xem phim Pink Panther có diễn viên Peter Sellers đóng vai thám tử Clouseau vụng về. Lần nào về đến nhà, Clouseau cũng phải chuẩn bị tinh thần với cú đá karate bất ngờ của anh bạn đồng nghiệp Kato. Clouseau đã hướng dẫn cho Kato những cú tấn công bất ngờ này để ngài thanh tra có cơ thể săn chắc và sẵn sàng với mọi thứ.

Ảnh minh họa

Không hề báo trước, khi con trai tôi lên sáu tuổi, cháu trở thành nhân vật Kato. Sau một ngày dài làm việc vất vả, tôi hẳn sẽ bước qua cửa, vào ngôi nhà có vẻ bình yên, cho đến khi, không biết từ đâu, con trai tôi nhảy ra từ phía sau, vật tôi xuống sàn và ngồi lên đầu tôi. Chẳng mấy khi cháu chờ được tới khi tôi cất cặp và thay xong quần áo.

Mong muốn được chơi đấu vật của cháu và mong muốn thư giãn của tôi đã dẫn tới những cuộc xung đột liên miên. Nếu cháu tiếp tục xô vào tôi dù cho tôi đã cảnh cáo trước, thì tôi sẽ làm dấu tạm nghỉ với cháu. Nhưng tối hôm sau sự việc lại như cũ. Một hôm, tôi thực sự mệt mỏi và chẳng có tâm trạng nào để chơi cả. Tôi bước vào nhà, cảnh báo cháu rằng đừng tấn công tôi, vì tôi còn phải làm một số công việc giấy tờ. Cháu vẫn túm lấy tôi, và mỉm cười khi cố vật tôi xuống sàn nhà. Tôi cố ra dấu tạm nghỉ với cháu, nhưng cháu kháng cự. Tôi dọa sẽ không cho cháu chơi đồ chơi ưa thích nếu cháu không chấm dứt. Sau một hồi gào khóc, cháu tạm nghỉ vài phút. Sau đó, khi cả hai đã thấm mệt, cháu nói: “Bố ơi, con chỉ muốn được chơi với bố thôi mà. Chẳng mấy khi con được gặp bố vì bố làm việc nhiều quá”.

Tôi nhận ra rằng cháu hoàn toàn đúng. Cháu liên tục cố gắng kéo tôi vào trò chơi, chẳng qua cháu làm chưa đúng cách mà thôi. Mặc dù tôi không thích trò “Kato”, nhưng cháu xứng đáng được vui chơi với tôi nhiều hơn.

Thay đổi những tình huống gây ra vấn đề

Tôi và con trai đồng ý với nhau rằng tôi sẽ chơi với cháu ngay khi về nhà, nhưng phải sau khi tôi đã cất cặp và thay quần áo. Để thực hiện cam kết này, tôi phải chắc chắn rằng mình đã hoàn thành hết mọi việc trước khi về nhà, kể cả khi điều này có nghĩa là tôi sẽ về nhà muộn 20 phút. Chúng tôi thỏa thuận với nhau về một vài trò mà cả hai cha con đều thích. Điều này bao gồm cả trò vật nhau, miễn là chúng tôi đều đồng ý chơi đánh nhau chứ không phải là trò tấn công bất ngờ kiểu “Kato”.

Hướng dẫn kĩ năng xử lý các tình huống tác nhân

Tôi giải thích cho con trai rằng tôi sẽ chơi với cháu nếu cháu đề nghị lịch sự, sẵn sàng đợi tới khi tôi sẵn sàng. Khi về nhà, tôi sẽ nhắc cháu hỏi trước, sau đó đợi đến thời điểm thích hợp. Khi cháu chắc chắn rằng tôi sẽ chơi với cháu, khả năng chờ đợi của cháu đã tốt hơn.

Áp dụng các biện pháp thưởng – phạt

Phần thưởng tự nhiên cho việc hỏi và chờ đợi để được chơi cùng là tôi sẽ chơi với cháu. Mặt khác, nếu cháu lại tiếp tục trò tấn công bất ngờ, tôi sẽ để cháu chờ thêm 10 phút nữa rồi mới được chơi với tôi.

Tóm lại, chúng tôi đều thấy hài lòng hơn và mong đến giờ chơi cùng nhau. Một vài năm sau thời kỳ “Kato” này, tôi và con trai vẫn chơi cùng nhau ít nhất một trò chơi mỗi tối. Thật may cho cả hai, chúng tôi đã chuyển sang chơi những trò chơi như Uno, chơi cờ, ô chữ, và những hoạt động nhẹ nhàng hơn trước giờ đi ngủ.

Cẩm nang tóm tắt cho Vấn đề “Khi không ai muốn chơi cùng”. Thay đổi những tình huống gây ra vấn đề

Ảnh minh họa

Kích thích giác quan:

Rất nhiều trẻ muốn được quan tâm chú ý liên tục nói chung cũng đều có nhu cầu được kích thích. Các em nhanh chóng cảm thấy nhàm chán và không phải lúc nào cũng biết cách tự làm mình vui. Do đó cốt yếu là những em này cần có những hoạt động để làm trong khi đợi người khác chơi cùng. Một vài ví dụ:

- Một hộp “những điều cần làm” gồm một vài hoạt động để lựa chọn

- Chơi vài trò chơi hay hoạt động khác, như đọc sách, chơi giải ô chữ, hoặc chơi điện tử để giúp trẻ quên đi thời gian chờ đợi

- Giúp đỡ cha mẹ một việc gì đó, như đi lấy hàng tạp phẩm, cùng nấu bữa tối, hoặc dọn bàn ăn

Thời điểm của tình huống:

Tạo ra những thời gian biểu vui chơi thường xuyên để trẻ không phải luôn miệng hỏi nữa. Ngoài ra, cha mẹ có thể sẽ muốn làm xong việc của mình trước khi lại chơi với con để có thể dành thời gian hoàn toàn cho con cái mình.

Độ khó của yêu cầu:

- Khi có thể, hãy giảm thời gian chờ đợi người khác chú ý tới.

- Khiến trẻ giúp đỡ những người mà các em muốn họ quan tâm tới mình. Ví dụ: trẻ có thể giúp bố mẹ hoàn thành việc nhà để cả nhà có thể chơi cùng nhau sớm hơn.

- Để con chơi thân với bạn: Ở trường học, chúng ta có thể tạo ra những chương trình kết bạn thân để các em hoc sinh luôn luôn có người chơi cùng. Việc này bao gồm hướng những người bạn tới trẻ bị cô lập và hướng dẫn các em hòa nhập với những em học sinh này. Bạn có thể tìm thấy ví dụ về chương trình định hướng các bạn cùng tuổi trong cuốn hướng dẫn kỹ năng xã hội của tôi (Baker, 2003 & 2005).

Hỗ trợ bằng hình ảnh:

Sử dụng thẻ giấy gợi ý hoặc danh sách kiểm tra để nhắc trẻ cách đề nghị người khác chơi cùng như thế nào và khi người khác có thể chơi cùng.

Dạy trẻ những kỹ năng giải quyết vấn đề

Dạy trẻ cách đề nghị và chờ đợi người khác chơi cùng. Đôi khi trẻ quên phải đề nghị người khác chơi cùng, mà thay vào đó lại có những hành động phản kháng để thu hút sự chú ý của người khác. Hãy nhắc lại với các em những bước sau đây để có thể đề nghị người khác chơi cùng mình:

1. Lựa chọn những người hay những bạn thích chơi cùng mình. Tránh những người hay nói không.

2. Đề nghị họ chơi cùng mình.

3. Nếu họ chưa rảnh, hãy hỏi khi nào họ có thể chơi.

4. Làm một việc khác trong khi chờ người khác có thể chơi với mình.

5. Chọn một việc mà cả hai cùng thích làm.

Áp dụng biện pháp thưởng – phạt

● Nên thưởng cho trẻ khi các em biết đề nghị người khác chơi cùng một cách lịch sự và kiên nhẫn chờ đợi. Phần thưởng cao nhất là việc dành thời gian để chơi với trẻ. Bạn có thể áp dụng cách tích điểm cho việc đề nghị lịch sự và chờ đợi. Trẻ có thể tích điểm trong một thời gian dài để đạt được những phần thưởng như đồ chơi mới, chơi trò chơi, hoặc được ưu tiên đặc biệt.

● Nếu trẻ cố thu hút sự chú ý bằng cách tiêu cực hoặc không chịu chờ đợi dù bạn đã nhắc nhở, hệ quả tự nhiên là trì hoãn thời gian chơi của trẻ. Ví dụ, khi bạn đã nói trẻ đợi nhưng em vẫn cố gây sự chú ý của bạn, bạn có thể kéo dài thời gian chờ để chơi của em.

Nguồn: tham khảo internet